မဟုတ္မဟ လုပ္ႀကံဖန္တီးထားေသာ အတုအေယာင္ သမိုင္းတခု၏ ရိုက္ခတ္မႈႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕ရို႕၏ သြီးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈရို႕ေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္၌ လူမ်ိဳးသစ္ဖန္တီးၿပီး နယ္ၿမီလုရန္ အားပီးအားေျမႇာက္ လုပ္နိန္မႈမ်ားကို ၿမီပိုင္သွ်င္ရခိုင္ရို႕ ရင္ဆိုင္နိန္ရသည္။ ေျမာက္ဦးေခတ္မွ စတင္၍ ရခိုင္ဘုရင့္ႏိုင္ငံေတာ္၌ နိန္ထိုင္လာခဲ့ၾကေသာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမွ မူဆလင္ (ကမန္) မ်ားႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးရို႕အၾကား သမိုင္းစဥ္တေလွ်ာက္လံုး၌ မည္သည့္ျပႆနာမွ ေပၚေပါက္ခဲ့မႈမဟိဘဲ အီးအတူပူအမွ် လက္တြဲနိန္ထိုင္ လာခဲ့ၾကသည္ကို မည္သူမွ်ျငင္းပယ္၍ ရႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။
1937-ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အိႏၵိယမွ တဆင့္ခံအုပ္ခ်ဳပ္မႈမွ ခြဲထုတ္လိုက္ၿပီးေနာက္ အလုပ္သမားလိုအပ္မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္လာခဲ့ရသည္။ နယ္ခ်ဲ႕အဂၤလိပ္ရို႕သည္ ၄င္းရို႕၏ အကိ်ဳးအျမတ္အတြက္ ရခိုင္ျပည္၌ အလုပ္သမား လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ေျဖယွင္းႏိုင္ရန္အတြက္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမွ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားကို အဆမတန္ တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ရခိုင္ျပည္သည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဘဂၤလားျပည္နယ္ထက္ ရီခံၿမီခံ အလြန္တရာမွ သာလြန္ေကာင္းမြန္မႈေၾကာင့္ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္၌ အၿခီခ်နိန္ထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္ သံုးခုအခ်ိန္အထိ လက္ဟိဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံမွ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားသည္ စပါးရိပ္သိမ္းခ်ိန္၌ ရခိုင္ျပည္သို႕လာေရာက္၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ၿပီးလွ်င္ အိမ္ျပန္ၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ရို႕မွာလည္း အိမ္မျပန္ဘဲ ရခိုင္ျပည္၌ပင္ အၿခီခ်နိန္ထိုင္ခဲ့ၾကသည္။
အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ရို႕ ရခိုင္ျပည္မွ 1942-ခုႏွစ္တြင္ ဆုတ္ခြာစဥ္ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ား လက္ထဲတြင္ လက္နက္မ်ားကို ခ်န္ထားခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္ကို တခ်ိဳ႕အကဲခပ္မ်ားက အဂၤလိပ္၏ သြီးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈအျဖစ္ အျမင္ဟိၾကသည္။ ယင္းႏွစ္မွာပင္လွ်င္ ရခိုင္ႏွင့္ဘဂၤလီမူဆလင္ရို႕ အဓိဂရုဏ္းျဖစ္ပြားၿပီး ယင္းအဓိဂရုဏ္း၌ လက္ေထာက္ေကာ္မခ်န္နာ ICS ဦးေက်ာ္ခိုင္အပါအ၀င္ ရခိုင္လူမ်ိဳး (2000) ခန္႕ အသက္ဆံုးယႈံးခဲ့ရသည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္မျဖစ္မွီက ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရခိုင္ရြာေပါင္း 200-ေက်ာ္ဟိခဲ့ရာမွ ဒုတိယ ကမၻာစစ္အတြင္း အဓိဂရုဏ္းျဖစ္ပြားစဥ္ ဘဂၤလီမူဆလင္ရို႕၏အႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ရပ္ရြာမ်ားကို စြန္႕ခြာလာခဲ့ၾကရာ စစ္ၿပီးေခတ္တြင္ ေက်းရြာေပါင္း 60 ခန္႕၌သာ ျပန္လည္အၿခီခ် နိန္ထိုင္လာခဲ့သည္၊ ေနာက္တႀကိမ္ထပ္မွန္၍ ရခိုင္ရြာ (44) ရြာကို မူဂ်ာဟစ္ရို႕က မီးယိႈ႕ဖ်က္ဆီး၍ မူဆလင္မ်ားျဖင့္ အစားထိုးခဲ့ၾကသည္။ ရခိုင္ေက်းရြာမ်ား၊ အိမ္မ်ား၊ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို မီးယိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ ရခိုင္မ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ရခိုင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို မုဒိမ္းက်င့္ျခင္းမ်ားကိုလည္း ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။
ဤကဲ့သို႔ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ား ယင္းအခ်ိန္က အဓိဂရုဏ္းျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္းမွာ အဂၤလိပ္ရို႕၏ သြီးထိုးမႈႏွင့္ ရခိုင္ျပည္အေပၚ သစၥာမဟိသည့္ မူဆလင္အစြမ္းေရာက္၀ါဒီ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ရို႕၏ သြီးထိုးလႈံ႔ေဆာ္မႈေၾကာင့္သာ ျဖစ္သည္ဆိုသည္ကို ယင္းေဒသသို႔ လားေရာက္ေလ့လာပါက ေအနိန္႔ထက္ထိ သက္သီျပနိန္လိမၼည္။
1960-ခုႏွစ္တြင္ ဦးႏုမဲဆြယ္စဥ္ ရခိုင္ႏွင့္မြန္ရို႕ကို ျပည္နယ္ပီးမည္ဟု ဂတိပီးခဲ့ၿပီး၊ ဦးႏုအာဏာရလာေသာအခါ ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ မြန္ျပည္နယ္ ဖြဲ႔စည္းေရးသည္ သက္၀င္လာခဲ့သည္။ ဦးႏုမဲဆြယ္စဥ္အတြင္း ရိုဟိန္ဂ်ာနာမည္ကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ အသံုးျပဳခဲ့ရံုသာမက (ဖဆပလ) အား မဲပီးႏိုင္ရန္အတြက္ မနိန္႔တနိန္႔ကမွ ေရာက္ဟိလာၾကေသာ မူဆလင္မ်ားကို ႏိုင္ငံသားအျဖစ္သတ္မွတ္ကာ မွတ္ပံုတင္ ကာဒ္ျပားမ်ားကိုလည္း ထုတ္ပီးခဲ့သည္။ ဤသည္မွာ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားအတြက္ အကြက္ေကာင္းတခုကို ဖန္တီးပီးလိုက္သလို ျဖစ္လားပါသည္။ ဤအေတာအတြင္းတြင္ ဘဂၤလီမူဆလင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးကို ဆန္႔က်င္လွ်က္ ရခိုင္ရို႕ႏွင့္ တန္းတူ ေဒသခံလူမ်ိဳးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳပီးရန္အတြက္၄င္း၊ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေမယုခရိုင္ သတ္မွတ္ပီးရန္အတြက္၄င္း၊ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ၄င္းရို႕၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ား ပါယ္ခ်က္ခံခဲ့ရေသာအခါ ပညာတတ္ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားက ရိုဟိန္ဂ်ာမည္ေသာ အမည္သစ္ျဖင့္ သမိုင္းလိမ္မ်ားကို စတင္ဖန္တီး ရီးသားလာၾကရာမွ ရိုဟိန္ဂ်ာဆိုသည့္ ျပႆနာသည္ ရခိုင္ျပည္၌ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္။
1951-ခုႏွစ္တြင္ အလယ္သံေက်ာ္၌ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ား ညီလာခံလုပ္ခဲ့စဥ္ကလည္း ရိုဟိန္ဂ်ာဟူေသာအမည္ မေပၚေပါက္ေသးေပ။ ယင္းနာမည္အစား ရခိုင္မူဆလင္ ဟူ၍သာ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ 1962-ခုႏွစ္တြင္ ဦးေန၀င္ဦးေဆာင္၍ အာဏာသိမ္လိုက္ေသာအခ်ိန္တြင္ ၄င္းရို႕၏ လႈပ္ယွားမႈသည္ ရခိုင္ႏွင့္မြန္ရို႕၏ ျပည္နယ္ေတာင္းဆိုမႈႏွင့္အတူ ရပ္ဆိုင္းလားခဲ့သည္။1973-ခုႏွစ္က ျမန္မာ့ဆိုယွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ပါတီ အစိုးရက ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒရီးဆြဲရန္ ျပည္သူ႔ဆႏၵေကာက္ယူေသာအခါ မူဆလင္ရို႕က ေမယုခရိုင္ သတ္မွတ္ပီးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကသည္။ 1974-ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္ႏွင့္ မြန္ရို႕သည္ အတုအေယာင္ျပည္နယ္ ရဟိခဲ့ေသာ္လည္း ေမယုခရိုင္ သတ္မွတ္မႈ မဟိခဲ့ပါ။
နယ္ခ်ဲ႕ စစ္အာဏာသွ်င္ အစိုးရ အဆက္ဆက္ရို႕သည္ ရိုဟိန္ဂ်ာလူမ်ိဳးအျဖစ္၄င္း၊ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေမယုေဒသအျဖစ္၄င္း သတ္မွတ္မပီးခဲ့ေသာ္လည္း ရခိုင့္ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းမေထာင္လာႏိုင္ေအာင္ ရည္ဇူး၍၄င္း၊ ရခိုင္ႏွင့္ဘၤလီမူဆလင္ရို႕အၾကား သြီးခြဲလို၍၄င္း၊ ေဒသခံရခိုင္မ်ားက ၄င္းရို႕ကို ေထာက္ခံလို၍၄င္း က်ားကြက္လွည့္ မ်က္လွည့္ျပ ကဇာတ္ခဲ့သည္။ ပိုဆိုးသည္မွာ စနစ္တက် ေလ့လာမႈမဟိဘဲ ရခိုင္ျပည္ဟိ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးဌာနမ်ားက လာဒ္စားကာ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားအား ႏိုင္ငံသား စီစစ္ေရးကာဒ္ျပားမ်ားကို ထုတ္ပီးနိန္ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ 1978-ခုႏွစ္တြင္ လူ၀င္မႈစီစစ္ေရးလုပ္ငန္းကို (မဆလ) က အေရာင္ျပအျဖစ္ နဂါးမင္း စီမံကိန္းကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။ မူဆလင္ရို႕သည္ လူ၀င္မႈစီစစ္ခံရမည္ကို စိုးရိမ္ေသာေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံထဲသို႔ အလံုးအရင္းျဖင့္ ထြက္ၿပီးခဲ့ၾကသည္။ ထြက္ၿပီးစဥ္က 156630 ဦးဟိခဲ့ေသာ္လည္း ဒါကာ သေဘာတူညီခ်က္အရ မူဆလင္ဦးေရ 186965 ေယာက္ကို လက္ခံခဲ့သည္။ န၀တ၊ နအဖ အာဏာသွ်င္ အစိုးရအဆက္ဆက္ရို႕သည္လည္း ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားကို ေမာင္းထုတ္လိုက္၊ လက္ခံလိုက္ က်ားကြက္လွည့္၊ မ်က္လွည့္ျပျခင္းရို႕ကို ဆက္လက္လုပ္ျပနိန္တုန္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
ဤရိုဟိန္ဂ်ာဟူေသာအသံသည္ ဆယ္စုႏွင့္ခ်ီ၍ တိတ္ဆိတ္နိန္ခဲ့ရာမွ 1988 ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ဆႏၵျပပြဲႀကီးေပၚေပါက္လာေသာအခါ ျပန္၍ေခါင္းေထာင္လာခဲ့ပါသည္။ 1988-ခုႏွစ္တြင္ ရိုဟိန္ဂ်ာအလံမ်ားကို လႊင့္ထူလွ်က္ သူရို႕၏ အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ ဆႏၵျပပြဲတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ မဟာဗမာ လူမ်ိဳးႀကီး၀ါဒီရို႕သည္ အျခားလူမ်ိဳးမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို မပီးခ်င္ေသာေၾကာင့္ ဤကဲ့သို႔သြီးခြဲမႈမ်ားမွာ သမိုင္းစဥ္ဆက္တေလွ်ာက္လံုးက သက္သီျပခဲ့ပါၿပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ကာလၾကာရွည္စြာ သမိုင္းတေလွ်ာက္လံုး အီးအတူ ပူအမွ် နိန္ထိုင္လာခဲ့ၾကသည္ဟု သမိုင္းကို လွည့္စားနိန္ၾကသည္။ မဟာဗမာမ်ားက သမိုင္းစဥ္ဆက္တေလွ်ာက္လံုး အျခားလူမ်ိဳး၏ နယ္ၿမီမ်ားကို သိမ္းပိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ ဗိုလ္က်စိုးမိုး လာခဲ့သည္သာ ဟိပါသည္။ အီးခ်မ္းသာယာသည္ဟူ၍ သမိုင္းစဥ္ဆက္တေလွ်ာက္လံုး လံုး၀မဟိခဲ့ပါ။ ရိုးသား၍ ရခိုင္ျပည္အေပၚ သစၥာဟိၾကေသာ မူဆလင္ဘာသာ၀င္မ်ား အနိန္ျဖင့္လည္း မူဆလင္ဘာသာ အစြမ္းေရာက္၀ါဒီမ်ား၏ သြီးထိုးလႈံ႔ေဆာ္မႈမ်ားႏွင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ရို႕၏ သြီးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို နားလည္သေဘာေပါက္ဖို႔ အခ်ိန္တန္ၿပီ ျဖစ္ပါေၾကာင္းႏွင့္ လူမ်ိဳးမရြီး၊ ဘာသာမရြီး အီးအတူ၊ ပူအမွ် နိန္ထိုင္ႏိုင္မည့္ အီးခ်မ္းသာယာေသာ ရခိုင္ျပည္ႀကီးကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ဖို႔ အခ်ိန္တန္ၿပီျဖစ္ပါသည္။
သမိုင္းသည္ လိမ္ညာရီးသား၍ရေသာ အရာတခုမဟုတ္ပါ။ ရခိုင္သမိုင္းကို ရခိုင္သားရို႕သာမက ကမၻာအရပ္ရပ္မွ သမိုင္းသုေတသီမ်ားကလည္း လက္တြိကြင္းဆင္းၿပီး ရႈေထာင့္အမ်ိဳးအမ်ိဳးမွ သံုးသပ္ ရီးသားထားၾကသည္သာမက ရခိုင္သမိုင္းကို ကမၻာက တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္သိလာစီရန္အတြက္ အေထာက္အထားမ်ိဳးစံု၊ ဘာသာစကားအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ စာအုပ္ထုတ္၀ီၿပီး ကမၻာသို႔ျဖန္႔ခ်ိနိန္ရံုသာမက ေနာက္ထပ္ ထုတ္၀ီရန္လည္း ႀကိဳးစားနိန္တုန္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဘိုးဘြား ဘီဘင္ ရခိုင္မင္းဆက္ရို႕သည္ အလြန္တရာမွ အေျမာ္အျမင္ဟိသူမ်ား ျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ ရခိုင္သမိုင္းေၾကာင္း၊ ရိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို ရုပ္ထုသြမ္းလုပ္၍တမ်ိဳး၊ ေက်ာက္ထက္၊ ႀကီးျပား၊ ပီထက္အကၡရာတင္၍တဖံု မွတ္ေက်ာက္တင္ခဲ့ၾကသည္။
က်ဴးေက်ာ္သူ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ရို႕သည္ ရခိုင္ရို႕၏ သမိုင္းအေထာက္အထားတခ်ိဳ႕ကို ၿမီျမႇဳပ္သၿဂႋဳဟ္ မီးတိုက္ ဖ်က္ဆီးႏိုင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း အမ်ားစုကိုကား ဖ်က္ဆီးရန္မတတ္ႏိုင္ခဲ့ၾကေပ။ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ားလိမ္လည္သကဲ့သို႔ ရခိုင္ျပည္၌ မူဆလင္ဘုရင္မ်ား အုပ္စိုးခဲ့ၾကသည္ဆိုသည့္ မည္သည့္အေထာက္အထားကိုမွ် ေဒနိန္႔ထက္ထိ မတြိရသိပါ။ ရခိုင္ျပည္ကို နယ္ခ်ဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ရာ၌ နာမည္ႀကီးၿပီး တိက်ေသာ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ႕ရို႕သည္လည္း ရခိုင္သမိုင္းကို အဟိကိုအဟိအတိုင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ အဂၤလိပ္ရို႕၏ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားႏွင့္ သန္းေခါင္စာရင္းမ်ားကို ရွာဖြယ္ဖတ္ရႈပါက ရခိုင္ျပည္၌ ရိုဟိန္ဂ်ာဟူေသာ၊ ကဲ့သို႔ေသာ ေ၀ါဟာရ မဟိဖူးေၾကာင္းကို သက္သီျပနိန္ပါလိမၼည္။ ရခိုင္ျပည္ကို ကၽြန္ျပဳခဲ့ၾကေသာ ျမန္မာ့သမိုင္းတေလွ်ာက္လံုးတြင္လည္း ရိုဟိန္ဂ်ာ ဟူေသာ၊ ကဲ့သို႔ေသာ ေ၀ါဟာရကို တြိရလိမၼည္ မဟုတ္ပါ။ ဘဂၤလီမူဆလင္မ်ား (ရခိုင္ျပည္၌နိန္ထိုင္လွ်က္ဟိေသာ) အနိန္ျဖင့္လည္း ၿမီပိုင္သွ်င္မ်ားကို မေစာ္ကားသင့္ပါ။ ၄င္းရို႕၏ ရသင့္ရထိုက္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားအတြက္သာ တိုက္ပြဲ၀င္သင့္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္းႏႈိးေဆာ္လိုက္ရပါသည္။
ခိုင္မင္းညိဳ
